Trong suốt hơn 20 năm qua, quy trình tuyển sinh đại học ở Việt Nam đã trải qua nhiều sự thay đổi lớn. Chuyên gia cho rằng, mặc dù có những cải tiến trong việc giảm tải kỳ thi và mở rộng cơ hội xét tuyển, hệ thống này vẫn tồn tại những bất cập lớn.
Những Cột Mốc Quan Trọng Trong Tuyển Sinh Đại Học
- Trước năm 2002: Các trường đại học tự ra đề, tổ chức kỳ thi và xét tuyển, khiến thí sinh chỉ có thể thi vào một trường và không thể sử dụng kết quả này để nộp vào trường khác.
- 2002 – 2014: Kỳ thi “ba chung” được áp dụng với ba yếu tố: chung đề, chung đợt thi, và sử dụng chung kết quả. Thí sinh có thể tham gia nhiều kỳ thi đại học, nhưng việc thi nhiều khối trùng nhau khiến họ không thể thi đồng thời các khối khác nhau.
- 2015: Ra đời kỳ thi THPT quốc gia với mục đích “hai trong một”, vừa xét tốt nghiệp, vừa xét tuyển đại học. Điều này giúp thí sinh không phải chọn trường trước khi thi, và có thể đăng ký xét tuyển sau khi có kết quả thi.
- 2017: Kỳ thi chuyển sang hình thức thi trắc nghiệm đối với tất cả môn học, gây tranh cãi vì điểm thi cao bất thường dẫn đến điểm chuẩn vượt trội.
- 2018: Đề thi khó, với nhiều môn có điểm trung bình dưới 5, đồng thời phát sinh gian lận điểm thi ở một số tỉnh.
- 2019 – 2020: Chuyển sang mô hình “Kỳ thi tốt nghiệp THPT”, trong khi các trường đại học bắt đầu sử dụng phương thức xét tuyển sớm.
Những Thách Thức Còn Tồn Tại
Tuy việc tuyển sinh đại học ngày càng trở nên đa dạng, với nhiều phương thức xét tuyển (học bạ, chứng chỉ quốc tế, giải thưởng, đánh giá năng lực), các chuyên gia nhận định hệ thống tuyển sinh hiện nay vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết.
Theo GS Nguyễn Lộc, nguyên Viện phó Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, tuyển sinh đại học hiện nay rất phức tạp và rối loạn, đặc biệt với việc kỳ thi tốt nghiệp THPT không đủ khả năng phân hóa thí sinh cho những ngành học có tính cạnh tranh cao. Điều này dẫn đến việc các trường phải tìm đến các phương thức xét tuyển khác hoặc tổ chức kỳ thi riêng.
Cải Tiến Để Tạo Dựng Một Hệ Thống Tuyển Sinh Ổn Định
Chuyên gia Phùng Quán đề xuất rằng các trường đại học nên có quyền tự chủ trong việc tuyển sinh, với Bộ Giáo dục và Đào tạo đóng vai trò giám sát và kiểm định chất lượng đầu ra. Thực tế, trên thế giới có hai hình thức tuyển sinh chủ yếu: một kỳ thi chung toàn quốc (như Trung Quốc và Hàn Quốc) hoặc các trường tự chủ với việc xét tuyển toàn diện các yếu tố (như Mỹ).
Theo ông Lộc, việc tổ chức một kỳ thi đại học chung cho cả nước, như ở Trung Quốc hoặc thành lập một trung tâm khảo thí độc lập để tổ chức nhiều đợt thi đánh giá năng lực, có thể là một giải pháp khả thi. Điều này sẽ giúp giảm bớt sự lộn xộn trong kỳ thi tuyển sinh và tạo ra sự công bằng cho thí sinh.
Tương Lai Tuyển Sinh Đại Học Ở Việt Nam
Với lứa thí sinh đầu tiên theo chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ tốt nghiệp vào năm 2025, kỳ thi tốt nghiệp và tuyển sinh đại học sẽ tiếp tục thay đổi. Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến sẽ siết chặt việc xét tuyển sớm, đồng thời giới hạn chỉ tiêu xét tuyển sớm xuống còn 20%.
Mặc dù có những cải cách đáng chú ý trong hệ thống tuyển sinh đại học, nhưng việc tìm kiếm một mô hình tuyển sinh ổn định và công bằng vẫn là bài toán chưa có lời giải cuối cùng.