Tại hội thảo về đổi mới quản trị đại học ngày 14/12 ở TP.HCM, Giáo sư Nguyễn Đình Đức, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Công nghệ (ĐHQG Hà Nội), nhấn mạnh rằng chủ tịch hội đồng trường đóng vai trò quan trọng hơn hiệu trưởng, trực tiếp hoạch định chiến lược, chính sách cho trường đại học. Tuy nhiên, vai trò này chưa được quy định rõ ràng trong luật pháp, dẫn đến nhiều khó khăn trong thực tiễn quản lý.
Hội Đồng Trường: “Hội Đồng Quản Trị” Trong Doanh Nghiệp
GS Đức ví hội đồng trường của trường công tự chủ giống như hội đồng quản trị trong doanh nghiệp, trong khi hiệu trưởng và ban giám hiệu tương tự giám đốc và ban giám đốc. Ông nhấn mạnh, để trường đại học vận hành hiệu quả theo mô hình “doanh nghiệp phi lợi nhuận”, cần xác định rõ vai trò giữa hai tổ chức này.
Tuy nhiên, ông cho rằng hiện nay vẫn có sự mâu thuẫn và chồng chéo trong quy định pháp luật, đặc biệt là giữa Luật Giáo dục Đại học và các quy định khác. Ví dụ:
- Theo Luật Giáo dục Đại học, chủ tịch hội đồng trường có thể là người ngoài trường.
- Theo Quy định 125 của Trung ương Đảng, chủ tịch hội đồng trường phải đồng thời là bí thư đảng ủy, điều này khiến việc mời người ngoài giữ chức vụ này trở nên bất khả thi.
Hiệu Trưởng Hay Chủ Tịch Hội Đồng Trường Là “Người Đứng Đầu”?
Câu hỏi này đã gây tranh cãi kể từ khi Nghị định 99 hướng dẫn thực hiện Luật Giáo dục Đại học sửa đổi có hiệu lực vào năm 2020. Bộ Nội vụ từng trả lời rằng hiệu trưởng là người đứng đầu, do đây là người đại diện pháp luật, chủ tài khoản và chịu trách nhiệm quản lý, điều hành toàn bộ hoạt động của trường. Tuy nhiên, các trường đại học vẫn lúng túng, đặc biệt khi tự chủ đại học đặt ra yêu cầu phân định rõ ràng vai trò và trách nhiệm.
Bình Đẳng Giữa Đại Học Công Và Tư
Một vấn đề lớn khác được GS Đức nêu ra là sự bất bình đẳng giữa trường công và trường tư. Các trường công lập thường được đầu tư chiến lược dài hạn, trong khi các trường tư phải tự lực trong mọi mặt. Ông cho rằng, nếu trường tư có nhóm nghiên cứu mạnh hoặc đáp ứng được yêu cầu quốc gia, nhà nước nên đầu tư tương xứng để phát triển nguồn nhân lực chung cho đất nước.
Tự Chủ Đại Học: Thành Tựu Và Thách Thức
Mặc dù còn nhiều khó khăn, GS Đức nhận định tự chủ đại học đã mang lại nhiều kết quả tích cực, như:
- Nhiều trường vào bảng xếp hạng quốc tế với thứ hạng ngày càng cao.
- Cơ sở vật chất được cải thiện.
- Lương giảng viên tăng.
- Chất lượng đào tạo và kiểm định được nâng lên.
Tuy nhiên, để phát huy tối đa hiệu quả của tự chủ đại học, cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, đồng thời đảm bảo sự minh bạch, bình đẳng trong đầu tư và quản lý giữa các loại hình trường học.