Công tác kiểm định chất lượng giáo dục đại học đang tạo ra một gánh nặng tài chính và ảnh hưởng đến sự phát triển của các trường đại học, đặc biệt khi Luật giáo dục đại học yêu cầu kiểm định tất cả các chương trình đào tạo mỗi 5 năm một lần. Điều này không chỉ đẩy chi phí kiểm định lên cao mà còn làm các trường phải đối mặt với nhiều vấn đề liên quan đến thời gian, nhân lực và tài chính.
Gánh nặng tài chính từ kiểm định
Theo PGS.TS Trần Tiến Khai, Trưởng phòng Đảm bảo chất lượng – Phát triển chương trình của Đại học Kinh tế TP HCM, công tác kiểm định chất lượng dù cần thiết nhưng việc yêu cầu kiểm tra tất cả các chương trình đào tạo trong mỗi kỳ 5 năm lại tạo ra một gánh nặng tài chính lớn. Không phải trường nào cũng có đủ nguồn lực để kham nổi chi phí này, đặc biệt khi mỗi tổ chức kiểm định có các tiêu chuẩn và mức phí khác nhau. Điều này cũng dẫn đến việc nhiều trường phải “chạy đua” để đạt kiểm định, chủ yếu vì mục tiêu tự xác định học phí, thay vì thực sự vì chất lượng.
Chu kỳ kiểm định không phù hợp
Chu kỳ 5 năm cũng bị cho là không phù hợp, vì nhiều trường sau khi hoàn tất kiểm định lại phải chuẩn bị cho lần kiểm định tiếp theo. Cái này gây lãng phí thời gian và nguồn lực, đặc biệt là khi thời gian kiểm định không khớp nhau giữa các chương trình đào tạo, ảnh hưởng đến quá trình tuyển sinh và phát triển của trường.
PGS.TS Trần Thiên Phúc, Phó hiệu trưởng Đại học Bách khoa, cũng đồng tình rằng việc phải liên tục kiểm định trong bối cảnh ngành nghề thay đổi nhanh chóng sẽ khiến các trường không còn đủ thời gian để phát triển chương trình đào tạo.
Chất lượng kiểm định bị ảnh hưởng bởi nhu cầu quá cao
TS Thái Thị Tuyết Dung, phụ trách Ban Thanh tra – Pháp chế của Đại học Quốc gia TP HCM, nhận định rằng khi nhu cầu kiểm định quá cao, chất lượng kiểm định có thể bị giảm sút. Các trường thường ưu tiên đạt kiểm định để được tự xác định học phí, trong khi nếu không có yêu cầu này, họ sẽ làm kiểm định một cách từ từ và không quá vội vã.
Đề xuất cải cách từ chuyên gia
Các chuyên gia đã đưa ra những đề xuất cải cách để giảm bớt gánh nặng cho các trường đại học. PGS Khai đề xuất kéo dài chu kỳ kiểm định lên 7 năm và có cơ chế chỉ định thầu để các trường có thể lựa chọn tổ chức kiểm định phù hợp. Đồng thời, ông cũng kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo công nhận chất lượng chương trình đào tạo tại các trường đã đạt kiểm định cấp cơ sở và có ít nhất 50% chương trình đạt tiêu chuẩn.
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn thừa nhận việc yêu cầu tất cả các chương trình phải kiểm định không phải là phương pháp tối ưu và cho biết Bộ đang nghiên cứu cách tiếp cận mới theo hướng phân quyền và tự chủ cho các trường đại học. Việc giao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục đại học sẽ giúp các trường chủ động hơn trong việc quản lý chất lượng và kiểm định.
Tình hình kiểm định hiện nay
Đến ngày 31/7, cả nước đã có hơn 1.900 chương trình được kiểm định, trong đó có hơn 1.370 chương trình đạt tiêu chuẩn trong nước và khoảng 570 chương trình đạt tiêu chuẩn quốc tế. Cùng với đó, hơn 200 trường đại học và 11 cao đẳng sư phạm đã đạt tiêu chuẩn của các tổ chức kiểm định chất lượng. Sự đa dạng của các tổ chức kiểm định và mức phí khác nhau cũng làm tăng thêm sự phức tạp cho các trường khi lựa chọn đơn vị kiểm định.