Trong bối cảnh giáo dục đại học tại Việt Nam, một số trường đại học đã bắt đầu thực hiện chính sách trả thù lao cho nghiên cứu sinh tiến sĩ, một xu hướng phổ biến trên thế giới nhưng còn hiếm tại Việt Nam.

Chương Trình Hỗ Trợ Nghiên Cứu Sinh Tại Các Trường Đại Học

• Đại học Kinh tế TP.HCM (UEH): Nghiên cứu sinh tại UEH ký hợp đồng làm việc 40 giờ mỗi tuần, được miễn học phí (32,5 triệu đồng mỗi kỳ) và được bố trí chỗ làm việc cũng như chỗ ở. Họ có cơ hội thỉnh giảng với thù lao tối đa 450 giờ/năm và có thể được tuyển dụng ngay nếu tốt nghiệp xuất sắc.
• Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH): Nghiên cứu sinh tại đây được miễn 50-100% học phí và nhận 5 triệu đồng mỗi tháng khi làm trợ giảng (48 giờ mỗi năm học). Ngoài ra, họ có thể nhận thêm khoản thù lao từ việc tham gia đề tài nghiên cứu.
• Đại học Việt – Đức (VGU): Tương tự như USTH, nhưng mức hỗ trợ học phí tại VGU lên tới 100%.
• Đại học Phenikaa: Cung cấp học bổng từ 96 đến 282 triệu đồng cho nghiên cứu sinh trúng tuyển, kèm theo sinh hoạt phí từ 2,36 đến 5,3 triệu đồng mỗi tháng.

Thực Trạng Tuyển Sinh Tiến Sĩ

Mỗi năm, cả nước có khoảng 5.000-7.000 chỉ tiêu tiến sĩ, nhưng tỷ lệ tuyển sinh thường không quá 50%. Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội nhận định rằng cơ chế học bổng và hỗ trợ kinh phí cho nghiên cứu sinh chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến việc đào tạo tiến sĩ chưa đạt hiệu quả mong muốn về quy mô và chất lượng.

PGS.TS Bùi Quang Hùng và PGS.TS Trần Đình Phong nhấn mạnh rằng việc trả lương cho nghiên cứu sinh không chỉ nhằm thu hút nhân tài mà còn thúc đẩy hoạt động nghiên cứu trong trường học. USTH đặt mục tiêu có một nghiên cứu sinh cho mỗi giảng viên hoặc nghiên cứu viên đến năm 2030.

Những Khó Khăn và Giải Pháp

Mặc dù chính sách này đã được triển khai, số lượng nghiên cứu sinh được hưởng hỗ trợ vẫn còn ít. Một trong những lý do là yêu cầu đầu vào cao tương đương với các trường tại châu Âu và Mỹ. UEH cho biết, trong số khoảng 70 nghiên cứu sinh mỗi năm, chỉ có chưa tới 10% nhận hỗ trợ.

Bên cạnh đó, việc xác định kinh phí và thời gian trợ giảng cần thiết cho mỗi nghiên cứu sinh cũng là một thách thức. Các trường đang cần phối hợp với doanh nghiệp để tạo ra môi trường nghiên cứu và hỗ trợ sinh hoạt phí cho nghiên cứu sinh, đồng thời nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu.

Kết Luận

Việc các trường đại học tại Việt Nam bắt đầu trả lương cho nghiên cứu sinh là một bước tiến quan trọng trong nỗ lực cải cách giáo dục. Điều này không chỉ giúp thu hút nhân tài mà còn tạo ra một môi trường nghiên cứu chuyên nghiệp hơn, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu tại các trường đại học.