Vấn đề dạy thêm và học thêm đã trở thành một đề tài nóng trong giáo dục, đặc biệt là khi nó có nguy cơ ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng giảng dạy. Thầy cô giáo vừa giảng dạy trên lớp, vừa tham gia dạy thêm có thể dẫn đến tình trạng thiếu thời gian để nâng cao trình độ chuyên môn, điều này ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giảng dạy.
Áp lực từ văn hóa và hệ thống giáo dục
Dù vấn đề dạy thêm và học thêm đã được thảo luận nhiều năm qua, nó vẫn chưa giảm đi sức nóng. Một phần nguyên nhân có thể bắt nguồn từ văn hóa Á – Đông và ảnh hưởng của Nho giáo, khiến áp lực học hành trở nên nặng nề, buộc mọi người phải tham gia học thêm, bất kể quy định có cấm hay không.
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã bước sang năm thứ 5 với hy vọng thay đổi cách kiểm tra, đánh giá, chuyển từ việc đánh giá kiến thức sang đánh giá năng lực. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, tình trạng dạy thêm, học thêm vẫn tiếp tục gia tăng.
Dự thảo Thông tư “nới lỏng” quy định về dạy thêm
Vấn đề này càng được quan tâm khi Dự thảo Thông tư quy định về dạy thêm, học thêm của Bộ Giáo dục và Đào tạo lại có xu hướng “nới lỏng” cho hoạt động này. TS. Lê Đông Phương, chuyên gia giáo dục đại học tại Viện Khoa học giáo dục Việt Nam, cho rằng việc cho phép dạy thêm, học thêm chỉ mang lại lợi ích cho một nhóm nhỏ, chứ không phải cho toàn bộ hệ thống giáo dục.
Theo ông Phương, những lý do như ôn tập, bổ trợ kiến thức trên lớp, hoặc lớp học quá tải khiến học sinh phải học thêm là không hợp lý. Nếu giáo viên phải mang kiến thức dạy trên lớp ra ngoài lớp học, điều đó chỉ phản ánh rằng chương trình giáo dục phổ thông hoặc phương pháp giảng dạy đang gặp vấn đề.
Câu chuyện đạo đức trong giảng dạy
TS. Lê Đông Phương cũng đặt ra câu hỏi về đạo đức nghề nghiệp của giáo viên: “Giáo viên có nhiệm vụ giảng dạy trong giờ chính khóa nhưng lại phải đi dạy thêm, liệu việc này có đáng được chấp nhận không?” Khác với việc dạy bổ túc cho một nhóm nhỏ học sinh yếu kém mà không thu phí, dạy thêm hiện nay lại mang tính đại trà, tạo ra nguồn thu nhập đáng kể cho giáo viên.
Tuy nhiên, tình trạng dạy thêm lại tập trung chủ yếu ở các thành phố lớn, nơi có điều kiện kinh tế phát triển, dẫn đến sự bất bình đẳng trong giáo dục. Học sinh ở vùng khó khăn không có điều kiện học thêm sẽ gặp nhiều thiệt thòi so với các em ở khu vực phát triển.
Mâu thuẫn trong vấn đề thu nhập và chất lượng giáo dục
TS. Lê Đông Phương nhấn mạnh rằng, nếu dạy thêm được coi là cách để cải thiện thu nhập cho giáo viên, thì điều này mâu thuẫn khi chỉ có giáo viên ở thành phố lớn mới được hưởng lợi. Ông cũng bày tỏ sự phản đối việc cho phép giáo viên dạy thêm chính học sinh của mình, vì điều này có thể dẫn đến giảm chất lượng giảng dạy trong giờ chính khóa.
Thay vì tổ chức dạy thêm, ông Phương đề xuất rằng giáo viên nên tham gia các trung tâm hoặc cơ sở dạy thêm để tránh xung đột lợi ích với học sinh của mình. Ngoài ra, giáo viên muốn dạy thêm nên đăng ký kinh doanh và đóng thuế, nhằm đảm bảo sự quản lý và giám sát từ Nhà nước.
Giải pháp cho vấn đề dạy thêm, học thêm
Trước băn khoăn rằng dạy thêm, học thêm là nhu cầu tất yếu của xã hội, TS. Lê Đông Phương khuyến nghị rằng việc quản lý chặt chẽ hoạt động này là cần thiết. Việc đăng ký kinh doanh và đóng thuế sẽ giúp đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong giáo dục, đồng thời giảm bớt những tiêu cực có thể phát sinh.